Pies przewodnik — na czym polega szkolenie psa dla niewidomego?

W Polsce mamy tylko 155 psów przewodników. To bardzo mało. Nie ma się zatem co dziwić, że wiele osób niewidomych lub słabo widzących nawet nie wie o ich istnieniu. Postanowiliśmy zatem przybliżyć Wam informacje, skąd się bierze pies przewodnik, jak wygląda jego szkolenie, czego uczą się psy przewodnicy. I najważniejsze — ile kosztują? O tym poniżej!

Temperament, inteligencja, zdolności szkoleniowe i zdrowie – to najważniejsze kryteria, jakie są pożądane u psów przewodników.

Temperament
Psy przewodnicy niewidomych muszą mieć stabilny i zrównoważony temperament. Powinni być przyjaźni, pewni siebie, opanowani, cierpliwi i spokojni, a także odporni na stresujące sytuacje. Kandydat na przewodnika musi również dobrze radzić sobie w różnych środowiskach, dlatego już w wieku szczenięcym przechodzi pierwsze próby charakteru oraz badania lekarskie, które wykluczałyby ewentualne choroby czy trudności.

Inteligencja
Pies przewodnik powinien być inteligentny i chętny do nauki. Konieczne jest, aby łatwo przyswajał komendy i instrukcje oraz był gotowy do wykonywania złożonych zadań. Inteligencja psa pozwala mu również na adaptację do zmieniających się warunków i sytuacji.

Zdolności szkoleniowe
Szkolenie psa dla niewidomego wymaga dużego zaangażowania oraz zdobycia szeregu złożonych umiejętności. Zwierzę nastawione jest nie tylko na naukę komend, ale również budowanie relacji z opiekunem. Zdolności szkoleniowe psa są kluczowe dla jego zdolności do zapewnienia bezpiecznej i skutecznej pomocy osobie niewidomej lub niedowidzącej. Pomocne w ich stymulowaniu są inteligentne zabawki dla psów, które są doskonałym sposobem na zapewnienie zwierzęciu stymulacji umysłowej, rozwoju i zabawy.

Ogromną rolę odgrywa także węch i percepcja. Pies przewodnik musi mieć dobrze rozwinięte zmysły, ponieważ tylko wtedy należycie będzie wykrywać przeszkody, rozpoznawać niebezpieczeństwa i reagować na sygnały lub zmiany w otoczeniu.

Mając na uwadze wszystkie wymienione względy, na opiekunów osób niewidomych często wybiera się przedstawicieli ras należących do grupy retrieverów, czyli goldena retrievera lub labradora. Pies przewodnik z obu tych ras jest inteligentny, przyjacielski, posłuszny, łagodny i łatwy do szkolenia. Ma również dobrze rozwinięte zdolności obserwacyjne i węchowe.

Pomocnikiem osoby niepełnosprawnej może być także owczarek niemiecki, który słynie ze swojej inteligencji, lojalności, odwagi i silnych umiejętności przywódczych, a także pudel, który posiada dobre zdolności obserwacyjne oraz łatwość szkolenia. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby towarzyszem osoby niewidomej stał się także pies nierasowy. W tym przypadku ogromną rolę odgrywają jego indywidualne predyspozycje.

Pies przewodnik pełni kluczową rolę w pomocy osobie niewidomej, umożliwiając jej bezpieczne poruszanie się w różnych środowiskach. Czego uczą się psy przewodnicy niewidomych?

• 1. Przewodnictwo: Pies przewodnik został tak wyszkolony, aby prowadzić osobę niewidomą, unikając przeszkód i wszystkich zagrażających jej bezpieczeństwu elementów, takich jak schody, chodniki, drzwi czy przeszkody uliczne. Zwierzę jest w stanie wykrywać i omijać przeszkody, zapewniając płynne i bezpieczne poruszanie się.
• 2. Wykrywanie niebezpieczeństw: Nadjeżdżające samochody, rowery czy inne przeszkody na drodze – psy przewodnicy niewidomych są tak szkoleni, aby wykrywali niebezpieczeństwa i w przypadku zagrożenia – reagowali. Dotyczy to nie tylko przeszkód leżących, ale również tych znajdujących się na wysokości głowy. Zwierzę zatrzymuje się, aby zapobiec kolizji lub ostrzega swojego właściciela, na przykład poprzez zatrzymanie się i stanie na przeszkodzie.
• 3. Nawigacja wewnątrz budynków: Pies przewodnik pomaga osobie niewidomej w poruszaniu się wewnątrz budynków, na przykład w sklepach, restauracjach czy biurach. Prowadzi ją do drzwi, windy, schodów czy innych miejsc docelowych.
• 4. Znajdowanie celów
  Przeszkolony pies dla niewidomych pomaga w znajdowaniu konkretnych celów, takich jak przystanki autobusowe, przejścia dla pieszych czy miejsc docelowych, takie jak szkoła czy praca.

Szkolenie psa dla niewidomego realizowane jest w dwóch etapach i zależy od wieku psa:

● podstawowe przeprowadzane jest w okresie szczenięcym (od około 7 tygodnia życia) do czasu osiągnięcia dojrzałości psychosomatycznej, czyli 12-14 miesiąca życia,
● specjalistyczne: musi mieć skończone 12-14 miesięcy i być wykastrowany.

Podczas etapu podstawowego stosowane są różne akcesoria do szkolenia psa, dzięki którym zwierzę zdobywa umiejętności z zakresu posłuszeństwa. Uczy się załatwiania potrzeb poza mieszkaniem, chodzenia na luźnej smyczy, korzystania z komunikacji miejskiej czy ignorowania innych psów, czy ludzi. Zwierzę poznaje miasto i rozwiązania architektoniczne, zaznajamia się z przestrzenią miejską i miejscami publicznymi. W szóstym miesiącu życia pies poddawany jest testowi, który stanowi wstępną weryfikację wyuczonych zachowań i nabytych umiejętności i służy ocenie rokowań, czy dany psiak nadaje się do roli przewodnika dla osoby niewidomej.
 
Kolejna ocena przeprowadzana jest w 12 miesiącu życia i jest testem dojrzałości psychosomatycznej. Pozytywny wynik predysponuje zwierzę do przejścia na specjalistyczny etap szkolenia, w trakcie którego będzie nabywał nowe umiejętności, które okażą się niezbędne do prowadzenia osoby niewidomej. W pierwszym etapie trener pokazuje psu ćwiczenia, następnie weryfikuje, ile z tego zostało przez niego zrozumiane. Następnie, za pomocą opaski zasłania sobie oczy i wciela się w rolę niewidomej, aby zapewnić zwierzęciu warunki treningu zbliżone do tych, które spotkają go w późniejszej pracy. Ten etap szkolenia psa przewodnika trwa od 7 do 10 miesięcy.

Szkolenie psa dla niewidomego obejmuje stopniowe przyzwyczajanie go do życia w mieście oraz środowisku, w którym czeka na niego wiele bodźców, tj. hałasy, zapachy czy światła. Uczy się ignorować rozproszenia, nie reagować na otoczenie i skupiać na prowadzeniu osoby niewidomej. Zwierzę nabywa różnych komend i zachowań, ale musi również nawiązać więź z osobą niepełnosprawną, co oczywiście wymaga zaangażowania z obu stron.
Podstawowe komendy używane przy szkoleniu psów przewodników:

• „Do przodu”: zwierzę prowadzi osobę niewidomą do przodu, omijając wszelkie przeszkody i ludzi,
• „Szukaj drzwi”: ta komenda jest używana, gdy pies przewodnik ma pomóc w znalezieniu drzwi, na przykład drzwi wejściowych do budynku,
• „W lewo/prawo”: komendy służące do wskazywania kierunku drogi,
• „Pokaż schody w górę”: pies zatrzymuje się i stawia przednie łapy na schodku w górę,
• „Pokaż schody w dół”: pies zatrzymuje się przy schodach,
• „Pokaż przejście”: pies znajduje przejście dla pieszych i zatrzymuje się przy krawędzi,
• „Prowadź do autobusu”: pies prowadzi do autobusu i jeśli drzwi są otwarte to stawia przednie łapy w pojeździe,
• „Pokaż miejsce siedzące”: gdy pies znajduje wolne miejsce, staje przy nim lub kładzie głowę na siedzeniu.

Zastanawiasz się, ile kosztuje pies przewodnik? Cena, jaką należy zapłacić za takiego towarzysza, może być zatrważająca, gdyż kształtuje się na poziomie 20.000, a nawet 30.000 zł. Nie ulega najmniejszym wątpliwościom, że to ogromny nakład finansowy. Jednak zważywszy na fakt, że pomoc psiego towarzysza dla wielu niewidomych jest nieocenioną pomocą, poniesiony wydatek okazuje się inwestycją w pewne, bezpieczne i samodzielne przemieszczanie się.

Rodzi się pytanie, skąd taka kwota? Jak się okazuje, szkolenie psa przewodnika to długi, żmudny i kosztowny proces, który nakłada konieczność ponoszenia dużych wydatków finansowych. Potrzebne są specjalne pomoce szkoleniowe dla psów, do tego dochodzą wydatki związane z treningiem psa oraz wynagrodzenie trenerów. Co warto wiedzieć na temat szkolenia psa dla niewidomego?

Co warto wiedzieć na temat szkolenia psa dla niewidomego?

• 1. Szkolenie trwa około 2 lat i obejmuje trzy etapy:
  ○ Sprawdzenie cech wrodzonych u szczeniaka, np. czy nie jest agresywny lub lękliwy.
  ○ Druga faza obejmuje socjalizację i szkolenie szczeniaka. Aby zwierzak mógł sprawować należną opiekę, należy go przygotować na każdą okazję. Liczy się w tym przypadku ilość bodźców, jakim zostanie poddany. Ta część szkolenia trwa około 1,5 roku i odbywa się w rodzinie tymczasowej.
  ○ Trzeci etap, czyli socjalizacja ukierunkowana na konkretną osobę. Trwa około pół roku i jest przeprowadzana pod okiem wykwalifikowanego trenera.
• 2. Jeśli pies pozytywnie przejdzie okres socjalizacji w rodzinie tymczasowej, zdaje egzamin i otrzymuje certyfikat, który upoważnia go do roli psiego przewodnika.
• 3. Zarówno szkolenie, jak i egzamin odbywają się w firmie, która posiada wpis w rejestrze uprawniający ją do pracy z osobami niepełnosprawnymi.
• 4. Egzamin składa się z trzech praktycznych części, zarówno na zewnątrz, jak i w budynku.

Pies przewodnik jest dla osoby niewidomej najlepszym przyjacielem. Dzięki jego pomocy może normalnie funkcjonować w codziennym życiu. Czy wiedziałeś o tym, że mniej więcej po 9. roku życia psi towarzysz przechodzi na emeryturę? Po zakończeniu służby zazwyczaj otrzymuje opiekę swojego dotychczasowego właściciela, aby podtrzymać więź lub znajduje nowy dom jako zwierzę towarzyszące.

Psy przewodnicy są przygotowani do życia w sektorze społecznym. Oznacza to, że posiadają specjalne przywileje, które umożliwiają im wchodzenie do wielu miejsc, które na co dzień są niedostępne dla zwierząt, np. restauracja, sklepy, transport publiczny czy budynki administracji publicznej. Co więcej, pies przewodnik nie musi być trzymany na smyczy i w miejscach publicznych nie musi mieć kagańca. Konieczne jest, aby posiadał oznakowanie na obroży dla psów, uprzęży czy specjalną naszywkę na szelkach, a osoba niepełnosprawna – certyfikat potwierdzający status psa przewodnika oraz zaświadczenie od lekarza weterynarii o ważnym szczepieniu przeciwko wściekliźnie.

Dla wielu niedowidzących osób barierą w posiadaniu psa przewodnika są ogromne koszta związane z jego szkoleniem.

Dobrą wiadomością może być to, że w wielu europejskich krajach, np. Austrii i Niemczech można ubiegać się o dofinansowanie na jego zakup. Także w Polsce istnieje taka forma pomocy. Pies przewodnik dla niewidomej jest traktowany jako „środek pomocniczy dla niepełnosprawnych”. Podobnie jak wózek inwalidzki, materac przeciwodleżynowy czy inny sprzęt medyczny. Są programy i organizacje, które oferują wsparcie finansowe w zakresie szkolenia i utrzymania psa przewodnika. Jedną z nich jest Fundacja „Mam Przewodnika“. To organizacja non-profit zajmująca się szkoleniem i dostarczaniem psów przewodników dla osób niewidomych lub niedowidzących w Polsce. Fundacja oferuje dofinansowanie na psa przewodnika na podstawie indywidualnej oceny sytuacji finansowej i potrzeb każdej osoby. Pomoc oferuje także Polski Związek Niewidomych, który współpracuje z różnymi instytucjami i programami oferującymi dofinansowanie na psich przewodników. Warto skonsultować się z lokalnym oddziałem Polskiego Związku Niewidomych, aby uzyskać więcej informacji.

Pies przewodnik jest dla osoby niewidomej nie tylko pomocnikiem w pokonywaniu codziennych trudności, ale również najlepszym przyjacielem. Dzięki jego pomocy może sprawnie i samodzielnie funkcjonować w życiu społecznym. Tylko wyselekcjonowane zwierzaki mogą pełnić tak odpowiedzialną rolę. Najczęściej wybierane rasy psów przewodników to labradory, które posiadają wszystkie cechy niezbędne do „pracy na tym stanowisku”.